Depremde hayat kurtaran arama kurtarma köpekleri için "Proteo" uyarısı
Meksika arama kurtarma ekibinin hassas burunlu köpeği "Proteo"nun, Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası çalışmalar sırasında yaşamını yitirmesi, bu tür köpeklerin zorlu çalışma koşullarını gündeme getirdi - Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Refahı ve Davranışları Uzmanı Doç. Dr. Yasemin Salgırlı Demirbaş: - "Dakikada 300 solunum yapıyorlar. Eğer çok yorulurlarsa bu sefer hem koku alma yetileri baskılanmış oluyor hem de onlar için çok yorucu bir süreç oluyor. Dinlenme sürelerine çok dikkat etmek gerekiyor"
AYŞE ŞENSOY BOZTEPE - Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Refahı ve Davranışları Uzmanı Doç. Dr. Yasemin Salgırlı Demirbaş, arama kurtarma köpeklerinin dakikada 300 solunum yaptığını belirterek, dinlenme sürelerine çok dikkat edilmesi uyarısı yaptı.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat'taki depremlerin ardından arama kurtarma çalışmalarına destek için Adıyaman'da görev yapan Meksika ekibinin hassas burunlu köpeği Proteo, 12 Şubat'ta hayatını kaybetti.
Köpeğin enkaz çalışması sırasında yıkıntı altında kalarak öldüğü iddiası gündeme getirilse de eğitmeni Juan Carlos Villeda Marquez, 15 Şubat'ta veda için düzenlenen törende bu iddianın doğru olmadığını, Proteo'nun rahatsızlanarak hayatını kaybettiğini açıkladı.
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Refahı ve Davranışları Uzmanı Doç. Dr. Yasemin Salgırlı Demirbaş, depremlerle başlayan zorlu süreçte önemli rol üstlenen arama kurtarma köpeklerinin çalışma şartlarına ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Hayvan refahı konusunun son yıllarda çok tartışıldığını belirten Demirbaş, "iş köpekleri"nin görev sırasındaki refahının sağlanması için birtakım kriterlere uyulması gerektiğini vurguladı.
Bu hayvanlardan beklentinin çok yüksek olduğunu anlatan Demirbaş, şunları kaydetti:
"Göreve uygun köpeğin getirilmesi çok önemli. Çünkü bu köpekler, eğitilebilirlik skorları yüksek, kaygı, korku skorları düşük köpekler ve çok özel testlerden geçerek buraya geliyorlar. Dolayısıyla bu senaryolara hazırlıklılar ama ne kadar çalışılsa da gerçeğe yakın bir senaryo oluşturmak çok zor. Dolayısıyla bu köpeklerin genelleme kabiliyetlerinin de olması gerekiyor."
Demirbaş, arama kurtarmanın ekip işi olduğunu, eşlikçilerinin köpeklerini "çok iyi okuması" gerektiğini ifade etti.
- En fazla göz travması ve pati yaralanması görülüyor
Demirbaş, arama kurtarma köpeklerinin zorlu arazi şartlarında en fazla göz travması ve pati yaralanması gibi fiziksel travmalarla karşılaştığını aktardı.
Bu köpeklerin mutlaka koruyucu ekipmanla afet bölgesinde çalışması ve bu ekipmanlara daha önceden alıştırılmış olmaları gerektiğini dile getiren Demirbaş, "Çalışma sürelerine çok dikkat etmek gerekiyor. Çok zorlu koşullarda, bizim duyularımızın yetmediği ortamlarda çalışıyorlar. Çok yoğun koklama aktiviteleri var, dakikada 300 solunum yapıyorlar. Eğer çok yorulurlarsa bu sefer hem koku alma yetileri baskılanmış oluyor hem onlar için çok yorucu bir süreç oluyor. Dinlenme sürelerine çok iyi dikkat etmek gerekiyor." diye konuştu.
Canlı aramanın aslında arama kurtarma köpekleri için bir "oyun" olduğuna dikkati çeken Demirbaş, bu köpeklerin canlı buldukça mutlu olduğunu, devamlı başarısızlığın ise hüsran yarattığını söyledi.
Demirbaş, hüsranın köpeklerin duygusal durumunu negatife çekerek, performanslarını düşürdüğünü, uzun süreli "boş arama" yaptırılmaması için yalancı senaryolar oluşturulması gerektiğini aktardı.
- "Yeni, pozitif hatıraların oluşturulması için çaba harcanması önemli"
Deprem bölgesinde "enkaz altından çıkanlar" ile "olayı yaşayan ancak fiziksel travması bulunmayanlar" olmak üzere iki tip hayvandan bahsedilebileceğine işaret eden Demirbaş, şöyle konuştu:
"Fiziksel travma yaşayanlarda genellikle duygusal çöküntü de daha fazla oluyor ama her ikisi için de mutlaka kalıcı yuvalarında güvenli ortamların sağlanması hem kedi hem köpek için onlar hazır olana kadar birebir etkileşime geçilmemesi, üstlerine çok fazla gidilmemesi, ortam kontrolünün biraz onlara bırakılması ve mümkün olduğunca yeni, pozitif hatıraların oluşturulması için çaba harcanması önemli."