Enerjide 2023 böyle geçti: Temmuz-Aralık
Türkiye, Macaristan, Romanya ve Moldova ile doğal gaz ihracatı anlaşması imzaladı - Sakarya Gaz Sahası'nda günlük üretim eylül sonu itibarıyla yaklaşık 4 milyon metreküp oldu - Gabar'da günlük petrol üretimi aralıkta 30 bin varile ulaştı - Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nde ilk reaktörün işletmeye alınması için gerekli izin alındı
Türkiye ve dünyada yılın ikinci yarısında enerji sektörü önemli gelişmelere sahne oldu.
Türkiye'nin doğal gazda merkez ülke olma vizyonu doğrultusunda, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), Macaristan devlet şirketi MVM CEEnergy ile 20 Ağustos'ta doğal gaz ihracatı anlaşması imzaladı. Söz konusu anlaşma, Türkiye'nin sınır komşusu olmayan bir Avrupa ülkesine boru hatlarıyla doğal gaz ihracatı konusunda bir ilk olma özelliğini taşıyor. Macaristan'ın ardından 27 Eylül'de Romanya, 28 Eylül'de Moldova ile doğal gaz ihracatı anlaşmasına imza atıldı, 21 Kasım'da ise Cezayir ile mevcut LNG ithalatı anlaşması 3 yıl daha uzatıldı.
Türkiye, doğal gaz ihracat ve LNG ithalat anlaşmaları ile enerjide yoğun temaslarına devam ederken, yerli doğal gaz ve petrol üretim çalışmaları da hız kesmedi. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürü Melih Han Bilgin, 27 Eylül itibarıyla Sakarya Gaz Sahası'nda günlük yaklaşık 4 milyon metreküp gaz üretildiğini bildirdi. Bilgin, 11 Aralık'ta ise Gabar'da günlük petrol üretiminin 30 bin varile ulaştığını kaydetti.
Bu yıl ilk taze nükleer yakıtın sahaya teslimi ile "nükleer tesis" statüsünü kazanan Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nde (NGS) tam ölçekli simülasyon merkezi devreye alındı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Akkuyu NGS'de ilk reaktörü 29 Ekim 2024'te devreye almayı hedeflediklerini bildirdi. Akkuyu Nükleer AŞ de 12 Aralık'ta Nükleer Düzenleme Kurumundan santralin ilk reaktörünün işletmeye alınması için gerekli izni aldığını duyurdu.
Öte yandan, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun 30 Kasım'daki toplantısında, dünyanın en büyük petrol üreticilerinden Brezilya'nın gelecek yıl itibarıyla OPEC+ grubuna katılacağı duyuruldu. Toplantıda ayrıca, bazı üye ülkeler gelecek yılın ilk çeyreğinde günlük 2,2 milyon varillik gönüllü ek üretim kesintisine gideceğini açıkladı. 2007'den bu yana OPEC üyesi olan Afrika'nın ikinci büyük petrol üreticisi Angola ise 21 Aralık'ta üretim kotası konusundaki anlaşmazlık sonrası gruptan ayrılma kararı aldı.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, enerjide yılın ikinci yarısında öne çıkan bazı gelişmeler şöyle:
3 TEMMUZ
- Suudi Arabistan, temmuzda gönüllü olarak uygulamaya koyduğu günlük 1 milyon varillik petrol üretim kesintisi kararını ağustos ayını da kapsayacak şekilde uzatma kararı aldı.
21 TEMMUZ
- Rönesans Holding grup şirketlerinden Rönesans Enerji'nin yüzde 50 hissesi TotalEnergies tarafından satın alındı.
15 AĞUSTOS
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 17 ildeki 29 araziyi rüzgar enerjisine dayalı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ilan etti.
20 AĞUSTOS
- BOTAŞ, Türkiye'nin doğal gazda merkez ülke olma vizyonu doğrultusunda Macaristan devlet şirketi MVM CEEnergy ile doğal gaz ihracatı anlaşması imzaladı.
26 AĞUSTOS
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Mustafa Yılmaz, güneşte 10 milyar dolara yakın yatırımın sahaya yansıdığını bildirdi.
29 AĞUSTOS
- Kontrolmatik Teknoloji bünyesindeki Pomega Enerji Depolama Teknolojileri AŞ'nin Lityum-İyon Pil Hücresi Giga Fabrikası Polatlı'da açıldı.
25 EYLÜL
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı temel atma törenine katıldı. Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı üzerinden çıkış alan Iğdır Doğal Gaz Boru Hattı'nın devamı olarak Nahçıvan'a kadar 85 kilometrelik yeni boru hattı yapılacak. Yıllık 500 milyon metreküp taşıma kapasitesine sahip olacak boru hattı faaliyete geçtiğinde Nahçıvan'ın doğal gaz ihtiyacının tamamı karşılanacak.
27 EYLÜL
- BOTAŞ, Türkiye'den Romanya'ya günlük 4 milyon metreküpe kadar doğal gaz ihracatı için OMV Petrom ile anlaşma yapıldığını duyurdu.
- TPAO Genel Müdürü Melih Han Bilgin, Sakarya Gaz Sahası'nda günde yaklaşık 4 milyon metreküp gaz üretildiğini bildirdi.
28 EYLÜL
- Türkiye, Moldova'ya günlük 2 milyon metreküp doğal gaz ihracatı için anlaştı. BOTAŞ, bölgede ve özellikle Moldova enerji piyasasında aktif rol oynayan East Gas Energy Trading şirketi ile doğal gaz ihracatı anlaşmasına imza attı.
- Brent petrolün varil fiyatı uluslararası piyasalarda küresel petrol arzına ilişkin endişelerle 97,69 dolara yükselerek yılın en yüksek seviyesini gördü.
29 EYLÜL
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Azerbaycan ile Türkiye arasında elektrik enerjisi ithalat ve ihracat altyapısının oluşturulmasını amaçlayan Türkiye-Azerbaycan Enterkonneksiyonu Projesi kapsamındaki faaliyetlerin, TEİAŞ ile AzerEnerji tarafından imzalanan yol haritasıyla hayata geçirileceğini bildirdi.
- TPAO, Fatih Sondaj Gemisi'nin, Karadeniz'deki yeni lokasyonu Filyos-1 kuyusunda sondaja başladığını bildirdi.
5 EKİM
- Küresel elektrik üretiminde bu yılın ilk yarısında rüzgar ve güneşin payı yüzde 14,3'e ulaşarak rekor kırdı. Kömürün elektrik üretiminde yüzde 36 pay aldığı bu dönemde, hidroelektrik üretimi kuraklık nedeniyle yüzde 8,5 ile tarihi düşüş yaşadı.
- Enerji Bakanı Bayraktar, Akkuyu NGS'nin ilk reaktörünü 29 Ekim 2024'te devreye almayı hedeflediklerini söyledi.
7 EKİM
- Rusya, Kazakistan üzerinden Özbekistan'a doğal gaz sevkiyatına başladı.
11 EKİM
- Bakan Bayraktar, Türkiye'nin yenilenebilir enerjide önemli yatırım planları olduğunu belirterek, "2035'e kadar güneş ve rüzgar enerjisinde kurulu gücümüzü her yıl 5 gigavat artırmamız gerekiyor. Güneş ve rüzgarda ilave yenilenebilir enerji kurulumumuz 12 yılda 60 gigavata ulaşacak." dedi.
16 EKİM
- Avrupa Birliği'nin (AB) doğal gaz depolama tesislerindeki doluluk oranı yüzde 97,89 ile tarihin en yüksek seviyesine çıktı.
26 EKİM
- AB ülkelerinde, geçen yıl yaşanan enerji kriziyle birlikte bu yılın ilk yarısında konutlarda 100 kilovatsaat elektrik için ödenen ortalama tutar 28,9 avroya ulaşarak rekor kırdı.
1 KASIM
- Bakan Bayraktar, enerji ve maden ticaretini de kapsayacak uluslararası ticaret platformunu 2024'te İstanbul Finans Merkezi'nde kurabileceklerini ifade etti.
2 KASIM
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) Taşımacılık AŞ'ye demir yoluyla LPG taşıma faaliyeti yapmak üzere lisans verdi. Böylece, Türkiye'de ilk kez demir yoluyla LPG taşıma faaliyeti lisanslandırılmış oldu.
- Türkiye'nin ilk nükleer enerji santrali Akkuyu NGS'de tam ölçekli simülasyon merkezi devreye alındı.
7 KASIM
- Bakan Bayraktar, Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası güncelleme çalışmalarının tamamlandığını belirterek, "Rüzgar potansiyelimizin mevcut teknoloji ve şartlarda yaklaşık 100 bin megavat olduğunu, rüzgar türbini teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde 150 bin megavat seviyelerine kadar çıkabileceğini öngörüyoruz." dedi.
12 KASIM
- Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani, Irak'tan Türkiye'ye petrol ihracatının yeniden başlaması için Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, petrol şirketleri ve Türkiye ile anlaşma sağlanacağını duyurdu.
15 KASIM
- İran Enerji Bakanı Ali Ekber Mihrabiyan, İran, Rusya ve Azerbaycan olarak 3 ülkenin elektrik nakil hattını birbirine bağlayacak proje üzerinde anlaştıklarını bildirdi.
- AB kurumları, 2030'dan itibaren Avrupa'nın petrol ve doğal gaz ithalatına metan emisyon sınırlamaları getirecek yasa tasarısında anlaştı.
16 KASIM
- Petrol Ofisi Grubu, bp'nin Türkiye'deki akaryakıt operasyonlarını satın almak üzere hisse alım sözleşmesi imzaladığını duyurdu.
17 KASIM
- Rusya Enerji Bakanlığı, hükümetin benzin ihracatına yönelik yasağı kaldırdığını bildirdi.
- TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2024 yılı bütçesi görüşüldü. Bakan Bayraktar, bakanlık olarak MTA, MAPEG, TENMAK, EPDK ve NDK ile birlikte teklif edilen toplam bütçe tutarının 2024 yılı için 61,96 milyar lira olduğunu bildirdi.
21 KASIM
- Bakan Bayraktar, Türkiye'nin, Cezayir ile mevcut LNG ithalatı anlaşmasının 3 yıl daha uzatıldığını açıkladı.
30 KASIM
- Brezilya'nın Ocak 2024 itibarıyla OPEC+ grubuna katılacağı duyuruldu.
- OPEC+ grubunun bazı üye ülkeleri, gelecek yılın ilk çeyreğinde günlük 2,2 milyon varillik gönüllü ek üretim kesintisine gitme kararı aldı.
4 ARALIK
- Bakan Bayraktar, 2024-2030 yıllarını kapsayan İkinci Enerji Verimliliği Eylem Planı kapsamında ülkenin emisyonlarını toplam 100 milyon ton azaltmayı hedeflediklerini bildirdi.
- Bayraktar, Türkiye'nin toplam kurulu kapasitesinin 106 gigavat seviyesini aştığını ve yenilenebilir enerjinin payının yüzde 55'e ulaştığını belirtti. Türkiye'nin 2035'e kadar toplam kurulu gücünü 190 gigavata çıkarma hedefine dikkati çeken Bayraktar, "2030'a kadar şebekeye 10 milyar dolar yatırım yapmayı planlıyoruz." dedi.
5 ARALIK
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri (MAPEG) Genel Müdürü Arslan Narin, Türkiye'de aktif petrol kule sayısının 66'ya yükseldiğini ve Türkiye'nin Avrupa'da arama faaliyetlerinin en yoğun olduğu ülke konumuna geldiğini bildirdi.
11 ARALIK
- TPAO'nun X sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda, "Şırnak Gabar Dağı bölgesinde, Şehit Esma Çevik ve Şehit Aybüke Yalçın sahalarında açtığımız toplam 23 kuyuda günlük 30 bin varil petrol üretime ulaştık. 2023 sonu hedefimiz günlük 35 bin varil petrol, 2024 sonu hedefimiz günlük 100 bin varil petrol." ifadelerine yer verildi.
12 ARALIK
- Akkuyu Nükleer AŞ, santralin ilk reaktörünün işletmeye alınması için NDK'den gerekli izni aldığını duyurdu.
18 ARALIK
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye ve Macaristan'ın nükleer enerji alanı, yer altı doğal gaz depoları ve LNG terminalleri alanında iş birliği yapacağı bilgisini verdi.
- İngiliz enerji şirketi bp, Yemen'deki Husilerin ticari gemileri hedef almasının ardından Kızıldeniz'deki tüm tanker trafiğini durduracağını bildirdi.
21 ARALIK
- Afrika ülkelerinden Angola'nın, petrol üretim kotası konusunda yaşanan anlaşmazlık sonrası OPEC üyeliğinden ayrılma kararı aldığı bildirildi.
22 ARALIK
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılığının 2022'de yüzde 67,8'e düştüğünü bildirdi.
- Bakan Bayraktar, iklim değişikliğiyle mücadelenin en önemli araçlarından birinin karbon fiyatlaması olduğunu belirterek, "Önümüzdeki yıl emisyon ticaretini EPİAŞ bünyesinde hayata geçirmeyi hedefliyoruz." dedi.