Fas'taki çömlekçiler, mesleklerini yaşatmak için zamana direniyor
Zanaatkarlar Atölyesi Müdürü Et-Tizerani İdris: - "Sadece ekmek parası kazanabilmek için çalışıyoruz. Daha fazla bir kazanç sağlamak mümkün değil. Artık dükkanlardaki müşterilerin sayılarının azaldığı fark ediliyor" - "Bu zanaatı ve çalışanlarını korumak için sektörün desteklenmesi, hak ettiği ilginin gösterilmesi gerekiyor"
HALİD MECDUB - Fas'ın Sella kentindeki atölyelerdeki çömlekçiler, giderek talebin azaldığı, zanaatlarını yaşatmaya çalışıyor.
Başkent Rabat ile Sella kentleri arasındaki Ebu Rekrak Nehri yakınlarındaki El-Velce bölgesindeki atölyeler, çömlek ve deri gibi geleneksel zanaatlara ev sahipliği yapıyor.
Tarihi bölgedeki atölyeler, adeta antika müzesi görünümünde. Atölyelerin önünde, müşteriler için ürünlerin sergilendiği küçük dükkan ve satış noktaları da bulunuyor. Böylece ziyaretçiler, çömleklerin hazırlık-yapım aşamasından satışına kadarki süreci gözlemleme fırsatı buluyor.
Bu zanaatı küçük yaşta öğrenen gençler, kaliteli ürün çıkarabilmek için yoğun çaba sarf ediyor. Çeşitli boylardaki kap, fincan, vazo gibi objelere şekil veren zanaatkarlar, hazırlanan ürünleri önce fırında pişirip sonra da renklendiriyor. Ancak bu geleneksel zanaatın, yeni neslin ilgisini çekmediğinden şikayet ediliyor.
Zanaatkarlar Atölyesi Müdürü Et-Tizerani İdris, arı kovanı gibi çalışılan atölyede, zanaatkarlar arasında adeta mekik dokuyor.
Muhitte tecrübesinden dolayı "usta" olarak anılan İdris, bölgedeki diğer atölyelerdeki meslektaşlarıyla Fas'taki çömlekçilik sektörünü, maruz kaldığı sıkıntılara rağmen hayatta tutmaya çalışıyor.
- Baba mesleğini sürdürüyor
İdris, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çömlekçilik mesleğini 1983'te babasından öğrendiğini söyledi.
Fas'ta yaygın kullanılan "ustanın oğlu zanaatın yarısını bilir" atasözünü hatırlatan İdris, eğitim döneminde yaz tatillerini babasının atölyesinde geçirdiğini aktardı.
Çömlek zanaatını öğrenmenin birkaç aşamadan müteşekkil olduğunu dile getiren İdris, işe çömleğin hazırlandığı torna aletini kullanmakla başlandığını belirtti.
Bu işte elin maharet kazanmasının ise bir ila iki yıl aldığını dile getiren İdris, ayrıca deneyim kazanmak için renklendirme ve desenleme alanında mahir ustalarla vakit geçirmek gerektiğine dikkati çekti.
İdris, gününü, atölye ile dükkan arasında geçirdiğini, meslektaşları ve ziyaretçiler ile sohbet ettiğini, babasından öğrendiği bu mesleği icra etmekten dolayı mutlu olduğunu anlattı.
- Çamurun serüveni
Çömleğin, pek çok alanda kullanılan objeler haline gelene kadar, pek çok süreçten geçtiğini anımsatan İdris, şunları söyledi:
"Çömlek için kullanılan kil, atölyeye getirilmesinden sonra güneşte bırakılıyor. Ardından yoğurma işlemine geçerek makinede işleme başlanıyor. Tornada şekil verilen ürün, türüne göre bir ya da iki defa fırına gönderiliyor."
İdris, ürünlerin, çömleğe özel yüksek sıcaklıklardaki fırınlarda pişirildiğini kaydetti.
- Zanaatın hayatta kalma mücadelesi
Özellikle Kovid-19 salgınının çömlekçilik mesleğine zarar verdiğini ifade eden İdris, salgından sonra çömleğe yönelik talebin azaldığını söyledi.
İdris, "Sadece ekmek parası kazanabilmek için çalışıyoruz. Daha fazla bir kazanç sağlamak mümkün değil. Artık dükkanlardaki müşterilerin sayılarının azaldığı fark ediliyor." dedi.
- Zanaatın desteklenmesi çağrısı
Çömlekçiliğin çok fazla iş fırsatı imkanı sunduğuna dikkati çeken İdris, "Bu zanaatı ve çalışanlarını korumak için sektörün desteklenmesi, hak ettiği ilginin gösterilmesi gerekiyor." diye konuştu.
Zanaatkarların, halihazırda sektöre darbe vuran durgunluktan endişe ettiğini; bunun geçici bir durum mu yoksa devam mı edeceğini bilmediklerini anlatan Faslı usta, "Buradaki zanaatkarların çoğu geçimlerini çömlekçilikten temin ediyor. Çalışmalara devam edilebilmesi; bu mesleğin gelecekte yok olmaması için zanaatkarlarla diyalog kurulması gerekiyor." şeklinde konuştu.
Zanaatkarlar Atölyesi Müdürü Et-Tizerani İdris, bu zanaatın korunmasını; çömleğin Fas'ta ve ülke dışındaki evlerde, sofralarda yer almaya devam etmesini umduğunu sözlerine ekledi.