Finansal piyasalarda 2022 böyle geçti: Ekim-Kasım-Aralık
Yılın son çeyreğinde enflasyonda zirveden dönüş sinyalleri alınması ile merkez bankalarının "şahin" para politikalarının sonuna yaklaşıldığı beklentileri artarken, zorluklarla geçen 2022'nin gelecek yıla hediyesi daha birçok tartışmaya zemin oluşturacak "resesyon" teması oldu - ABD'de yıllık enflasyon üst üste 5'inci ayında da düşerek kasımda yüzde 7,1'e geriledi, Avro Bölgesi ve Almanya'da ise yüzde 10 ile çift hanede kalmaya devam etti - Fed, yılın son çeyreğinde toplamda 125 baz puanlık faiz artırımıyla federal fonlama oranını yüzde 4,25-4,50 aralığına yükseltti - ECB'nin 125 baz puanlık faiz artırımıyla tamamladığı son çeyrekte BoE politika faizini yüzde 3,50 ile Ekim 2008'den bu yana en yüksek seviyeye çıkardı, BoJ ise getiri eğrisi hedef bandını 25 baz puan genişleterek ultra gevşek para politikasını terk etme yönündeki ilk adımını attı - Kripto para borsası FTX, içinde bulunduğu likidite sorununu çözmek için Binance ile yaptığı görüşmeler sonuçlanamayınca iflas ederken, Bitcoin'in fiyatı 15 bin 462 dolarla 2 yılın en düşük seviyesine geriledi - TCMB, son çeyrekte politika faizini yüzde 9 ile tek haneye çekti, alınan makro ihtiyati tedbirlerle bankaların tahvil alımlarını artırması sonucu 10 yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 9,83'i gördü - Borsada işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı yapıldığı iddiaları üzerine başlatılan soruşturma kapsamında 5 kişinin tutuklandığı son çeyrekte BIST 100 endeksi 5.515,67 puanla tarihi zirvesini görürken, ekim başından 22 Aralık'a kadar geçen sürede endeksin toplam kazanımı yüzde 75'e yaklaştı
Finansal piyasalarda, yılın son çeyreğinde enflasyonda zirveden dönüş sinyalleri alınması ile merkez bankalarının "şahin" para politikalarının sonuna yaklaşıldığı beklentileri artarken, pay piyasalarına girişlerin hızlandığı bu süreçte kripto para piyasası FTX'in iflasıyla sarsıldı.
Yılın son çeyreğinde Avrupa'da kış aylarının beklenenden daha sıcak geçmesi, enerji krizine ilişkin endişelerin geri plana atılmasına neden olurken Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin haber akışına duyarlılığın azalması da jeopolitik riskleri gündemden düşürdü. Bu durum enflasyonda arz yönlü baskıların hafiflemesini beraberinde getirse de Çin'de artan Kovid-19 vaka sayıları ekonomik aktiviteyi baskılamaya devam etti, merkez bankaları da gelecek yıl boyunca daha küçük adımlarla da olsa faiz artırımlarına devam edeceği yönündeki sıkı duruşunu korudu.
Yılın son günlerine yaklaşılırken yaşanan gelişmeler dikkate alındığında, zorluklarla geçen 2022'nin gelecek yıla hediyesi daha birçok tartışmaya zemin oluşturacak "resesyon" teması oldu.
Son çeyrekte yıllık enflasyon ABD'de yüzde 7,1'e kadar inerken, Avro Bölgesi ve Almanya'da yüzde 10 ile çift hanede kalmaya devam etti.
Büyüme tarafında ise Uluslararası Para Fonu (IMF) 2023 yılına ilişkin küresel ekonomik büyüme beklentisini yüzde 2,9'dan yüzde 2,7'ye düşürdü. Açıklanan nihai veriler de 3. çeyrekte ekonomik büyümenin ABD'de yüzde 3,2 ile beklentilerin üzerinde gerçekleştiğini, Avro Bölgesi'nde yüzde 2,3 ve Çin'de yüzde 3,9 ile potansiyelden uzak olduğunu ortaya koydu. Bu dönemde, üretim ve ihracat odaklı politikaları benimseyen Türkiye ekonomisine ilişkin 2022 büyüme beklentisini Moody’s yüzde 4,5'ten 5,3'e, IMF de yüzde 4'ten 5'e yükseltti.
Enflasyondaki olumlu ilerlemeye karşın merkez bankaları tarafında "şahin" duruş korunsa da sıkılaşma boyutunun azaldığı görüldü. Fed son çeyrekte toplamda 125 baz puanlık faiz artırıma gitti. Böylece yıl genelinde 425 baz puanlık sıkılaşmaya giden banka, federal fonlama oranını yüzde 4,25-4,50 aralığına yükseltmiş oldu. Fed üyelerinin federal fon oranına ilişkin tahminleri de 2023 sonu için yüzde 4,6'dan 5,1'e çıktı.
Avrupa Merkez Bankası da son çeyrekte 125 baz puanlık faiz artırımına giderken, İngiltere Merkez Bankası (BoE) ülkedeki siyasi istikrarsızlığın öne çıktığı ve tahvil piyasasında hareketliliğin arttığı bu süreçte politika faizini yüzde 3,50 ile Ekim 2008'den bu yana en yüksek seviyeye çıkardı. Dünyada negatif faiz politikasını benimseyen tek merkez bankası konumundaki Japonya Merkez Bankası'nın (BoJ), 10 yıllık devlet tahvili getirileri için hedef bandını 25 baz puan genişletmesi ise ultra gevşek para politikasını terk etme yönündeki ilk adım olarak yorumlandı.
- Kripto para borsası FTX iflas etti, Bitcoin 2 yılın en düşük seviyesine indi
Kripto para borsası FTX içinde bulunduğu likidite sorununu çözmek için Binance ile yaptığı görüşmeler sonuçlanamayınca, iflas etti. Bu gelişme sonrası Bitcoin'in fiyatı 15 bin 462 dolara kadar gerileyerek 2 yılın en düşük seviyesini gördü.
Resesyon endişelerinin etkisiyle Brent petrolün varil fiyatı 75 dolar sınırına kadar gerilerken, altının ons fiyatı 1.825 dolarla 6 ayın en yüksek seviyesini gördü. Yıl boyunca baskı altında kalan pay piyasalarına ise son çeyrekte yatırımcı ilgisi arttı ve 22 Aralık kapanışı itibarıyla New York borsasında ortalama yüzde 7 ve Avrupa borsalarında ortalama yüzde 12 yükseliş yaşandı.
Yurt içine gelindiğinde, son çeyrekte politika faizini toplamda 300 baz puanlık indirimle yüzde 9'a çeken Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), gelecek dönemde uygulanacak politikaların 2023 Yılı Para ve Kur Politikası metninde kapsamlı olarak ilan edileceğini bildirdi. TCMB'nin yılın son Enflasyon Raporu'nda da 2022 sonu enflasyon tahmini 4,8 puanlık güncellemeyle yüzde 65,2'ye yükseltildi.
İstanbul merkezli 4 ilde, borsada işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı yapıldığı iddiaları üzerine başlatılan soruşturma kapsamında gözaltına alınan 8 şüpheliden 5'i tutuklanırken, BIST 100 endeksi son çeyrekte de yükseliş eğilimini sürdürerek 5.515,67 puanla tarihi zirvesini gördü. Endeksin son çeyrekteki toplam değer kazanımı da 22 Aralık itibarıyla yüzde 75'e yaklaştı.
Son çeyreğe 18,5'ten başlayan dolar/TL ise sınırlı yükselişle 18,67'de dengelendi. Öte yandan yurt içinde TCMB'nin ticari kredilere ilişkin makro ihtiyati tedbirleriyle tahvillere yönelim artarken, 10 yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 9,83 ile Ekim 2016'dan bu yana en düşük seviyesini gördü.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, yılın dördüncü çeyreğindeki önemli gelişmeler şöyle:
3 EKİM
- Ekonomik planlara yönelik sert eleştirilerin ardından İngiliz hükümeti, yüzde 45'lik en yüksek gelir vergisi oranını kaldırma planından vazgeçti.
- Türkiye'de enflasyon eylülde aylık yüzde 3,08 ve yıllık yüzde 83,45 oldu.
4 EKİM
- S&P, İngiltere ekonomisinin bu yılın son çeyreğinde teknik resesyona girmesinin beklendiğini duyurdu.
5 EKİM
- İstanbul merkezli 4 ilde, borsada işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı yapıldığı iddiaları üzerine başlatılan soruşturma kapsamında gözaltına alınan 8 şüpheliden 5'i tutuklandı.
- AB ülkeleri, Rusya'ya yönelik yeni yaptırım paketinde anlaştı.
6 EKİM
- Fitch Ratings, İngiltere'nin kredi notunu "AA-" olarak teyit ederken, kredi notu görünümünü "durağan"dan "negatif"e çevirdi.
8 EKİM
- IMF, yeni "Gıda Şoku Penceresi" kapsamında Ukrayna'ya 1,3 milyar dolarlık finansman desteğinin onaylandığını bildirdi.
10 EKİM
- Dünya Bankası Başkanı David Malpass ve Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, küresel resesyon riskinin arttığı uyarısında bulundu.
- Fitch Ratings, BoE'nin faiz oranlarını beklenenden daha hızlı artırması ve finansal piyasalardaki istikrarsızlık nedeniyle İngiltere'nin daha derin bir resesyona girebileceği uyarısında bulundu.
11 EKİM
- BoE, günlük tahvil alım programını enflasyona endeksli tahvilleri de kapsayacak şekilde genişletti.
- IMF, küresel ekonomik büyüme beklentisini bu yıl için yüzde 3,2 düzeyinde korurken, 2023 için yüzde 2,9'dan yüzde 2,7'ye düşürdü. IMF, 2022 yılı büyüme beklentisini ABD için yüzde 2,3'ten yüzde 1,6'ya indirirken, Avro Bölgesi için yüzde 2,6'dan yüzde 3,1'e ve Türkiye için yüzde 4'ten yüzde 5'e yükseltti.
13 EKİM
- ABD'de TÜFE eylülde yıllık yüzde 8,2 ile beklentilerin üzerinde arttı.
14 EKİM
- İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng sadece 38 gün yürüttüğü görevinden alınarak yerine Jeremy Hunt getirildi.
19 EKİM
- Avro Bölgesi'nde TÜFE eylülde yıllık yüzde 9,9'la rekor tazeledi.
20 EKİM
- İngiltere'de göreve geldikten 44 gün sonra istifa eden Başbakan Liz Truss, "ülke tarihinde en kısa süre görevde kalan Başbakan" oldu.
- TCMB, politika faizini yüzde 12'den yüzde 10,5'e indirirken, karar metninde azalan dış talebin toplam talep koşulları ve üretim üzerindeki etkilerinin yakından izlendiği vurgulandı.
22 EKİM
- Moody's, İngiltere'nin kredi notunu "Aa3" olarak teyit ederken, not görünümünü "durağan"dan "negatif"e çevirdi.
24 EKİM
- İngiltere'de iktidardaki Muhafazakar Parti liderlik yarışını kazanan Rishi Sunak, ülkenin yeni başbakanı oldu.
27 EKİM
- ECB, üç temel politika faizini 75 baz puan artırdı. Karara ilişkin değerlendirmelerde bulunan ECB Başkanı Christine Lagarde, "Enflasyonun yüzde 2'lik orta vadeli hedefimize zamanında geri dönmesini sağlamak için faiz oranlarını daha da artırmayı umuyoruz." dedi.
- TCMB'nin yılın dördüncü Enflasyon Raporu'nda, 2022 sonu enflasyon tahmini 4,8 puanlık güncellemeyle yüzde 65,2'ye yükseltilirken, "Enflasyonun 2023 sonunda orta noktası yüzde 22,3 olmak üzere yüzde 17,7 ile yüzde 26,9; 2024 sonunda orta noktası yüzde 8,8 olmak üzere yüzde 4 ile yüzde 13,6 aralığında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir." denildi.
- TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, rapora ilişkin düzenlenen toplantıda, "Merkez Bankası olarak, ekonomi politikalarının kontrol alanının dışında kalan arz kaynaklı maliyet baskılarına faiz artırımlarıyla karşılık vermenin etkili olmayacağını değerlendiriyoruz." dedi.
28 EKİM
- Alman ekonomisi üçüncü çeyrekte önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 büyüdü.
- BoJ, faizlerde ve para politikasında değişikliğe gitmezken, 2022-2024 mali yıllarına ilişkin enflasyon beklentilerini yukarı yönlü revize etti.
31 EKİM
- Avro Bölgesi'nde yıllık enflasyon, ekimde yüzde 10,7'ye yükselerek rekor kırdı.
- Avro Bölgesi ekonomisi, üçüncü çeyrekte önceki çeyreğe kıyasla yüzde 0,2 büyüdü.
2 KASIM
- Fed, politika faizini 75 baz puan artırarak yüzde 3,75-4,00 bandına yükseltti.
3 KASIM
- Türkiye'de enflasyon ekimde aylık yüzde 3,54 ve yıllık yüzde 85,51 oldu.
- BoE, politika faizini 75 baz puan artırarak yüzde 3’e yükseltti.
8 KASIM
- Kripto para borsası FTX, rakibi ve dünyanın en büyük kripto para borsası Binance ile arasında çıkan sorunların ardından likidite sıkıntısı yaşamaya başladı.
- Kripto para borsası FTX'in Üst Yöneticisi (CEO) Sam Bankman-Fried, şirketinin likidite sorununu çözebilmek için Binance Kurucusu ve İcra Kurulu Başkanı Changpeng Zhao ile görüşmelere başlarken, taraflar Binance'in FTX’i satın almasına yönelik niyet mektubu imzaladı.
10 KASIM
- ABD'de TÜFE ekimde yıllık yüzde 7,7 arttı.
- IMF Başkanı Kristalina Georgieva, hem gelişmiş hem de yükselen piyasa ekonomilerinde merkez bankaları için en büyük ve acil zorluğun enflasyonu düşürmek olduğunu belirtti.
- Moody’s, Türkiye ekonomisinin bu yıla ilişkin büyüme tahminini yüzde 4,5'ten yüzde 5,3'e yükseltti. Kuruluş, G20 ekonomilerinin bu yıla ilişkin büyüme tahminini ise yüzde 2,5'ten yüzde 2,1'e çekti.
11 KASIM
- İngiltere ekonomisi, üçüncü çeyrekte önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 daralırken, yıllık bazda yüzde 2,4 büyüdü.
- Kripto para borsası FTX’in ABD'de iflas süreci başlattığı, şirketin Üst Yöneticisi (CEO) Sam Bankman-Fried’in de istifa ettiği bildirildi.
15 KASIM
- Japonya ekonomisi üçüncü çeyrekte önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 ve yıllık bazda 1,2 daraldı.
- Avro Bölgesi ekonomisi, nihai verilere göre üçüncü çeyrekte önceki çeyreğe kıyasla yüzde 0,2 ve yıllık bazda yüzde 2,1 ile beklentilerin altında büyüdü.
16 KASIM
- G20 Sonuç Bildirgesi'nde, küresel gıda güvenliğine yönelik mevcut gelişmelerden derin endişe duyulduğu belirtilerek, "Merkez bankaları parasal sıkılaştırmanın hızını, verilere dayalı ve açık şekilde, enflasyon beklentilerinin çıpalandığından emin olarak ayarlamayı sürdürecek." ifadeleri kullanıldı.
17 KASIM
- Avro Bölgesi'nde TÜFE ekimde yıllık yüzde 10,6'yla rekor tazeledi.
18 KASIM
- Fitch Ratings, Türkiye'nin kredi notunu "B" ve not görünümünü "negatif" olarak korudu.
24 KASIM
- TCMB, politika faizini yüzde 10,5’ten yüzde 9'a indirirken, karar metninde ağustos ayında başlatılan faiz indirim döngüsünün sonlandırıldığı, uygulanacak politikaların 2023 Yılı Para ve Kur Politikası metninde kapsamlı olarak ilan edileceği bildirildi.
29 KASIM
- Almanya’da enflasyon kasımda aylık yüzde 0,5 azalırken, yıllık yüzde 10 yükseldi.
30 KASIM
- Türkiye ekonomisi 3. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 3,9 büyüdü.
- Avro Bölgesi'nde enflasyon kasımda aylık yüzde 0,1 azalırken, yıllık yüzde 10 yükseldi.
5 ARALIK
- Türkiye'de enflasyon kasımda aylık yüzde 2,88 ve yıllık yüzde 84,39 oldu.
7 ARALIK
- Avro Bölgesi'nde 3. çeyrek GSYH yıllık yüzde 2,3 ile beklentilerin üzerinde arttı.
13 ARALIK
- ABD'de enflasyon kasımda aylık yüzde 0,1 ve yıllık yüzde 7,1 ile beklenenden az arttı.
14 ARALIK
- Fed, politika faizini 50 baz puan artırarak 15 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 4,25-4,50 aralığına yükseltti. Banka 4 toplantının ardından faiz artırım hızını yavaşlatsa da projeksiyonlar Fed üyelerinin federal fon oranına ilişkin tahminlerinin 2023 sonu için yüzde 4,6'dan yüzde 5,1'e, 2024 için yüzde 3,9'dan yüzde 4,1'e ve 2025 için yüzde 2,9'dan yüzde 3,1'e yükseldiğini ortaya koydu.
- Fed Başkanı Powell, toplantının ardından yaptığı açıklamada, enflasyonda gerilemeye ilişkin daha net kanıtlar görülmesi gerektiğini belirterek, "50 baz puan tarihsel olarak büyük bir artış ve hala gidecek yolumuz var." dedi. Gelecek toplantıda daha yavaş bir faiz artırımına gitmenin mantıklı göründüğünü ifade eden Powell, "Bugünden sonra faiz oranlarını ne hızla artırdığımız değil, nereye kadar artırdığımız ve orada ne kadar kalacağımız önemli." değerlendirmesinde bulundu.
15 ARALIK
- ECB, üç temel politika faizini 50 baz puan artırarak, 2008'den bu yana en yüksek seviyesine çıkardı. Karara ilişkin değerlendirmelerde bulunan ECB Başkanı Christine Lagarde, "Enflasyonun hala çok yüksek olması ve (ilerleyen süreçte) yukarıda kalacağının tahmin edilmesi nedeniyle faiz oranlarını önemli ölçüde daha fazla yükseltmeyi umuyoruz." dedi.
- BoE, politika faizini 50 baz puan artırarak yüzde 3,50 ile Ekim 2008'den bu yana en yüksek seviyeye çıkardı.
16 ARALIK
- Rusya Merkez Bankası, politika faizini değiştirmeyerek yüzde 7,5'te bıraktı.
20 ARALIK
- BoJ, faizlerde değişikliğe gitmezken, getiri eğrisi kontrolünde esnekliğini artırmak amacıyla 10 yıllık devlet tahvili getirileri için hedef bandını 25 baz puan genişletti ve artı/eksi yüzde 0,50 olarak belirledi. Karar sonrası açıklamalarda bulunan BoJ Başkanı Haruhiko Kuroda, mevcut para politikasından çıkış için henüz çok erken olduğunu ve alınan kararın politika değişikliği anlamına gelmediğini vurguladı.
21 ARALIK
- TCMB, yurt dışına para transferinde eksik bilgi ve belge raporlayan bankalardan 2 Ocak 2023 itibarıyla tespite konu ödemenin yüzde 5'i kadar ek ücret alacağını bildirdi.
22 ARALIK
- TCMB, politika faizini değiştirmeyerek yüzde 9 düzeyinde bırakırken, gelişmiş ülke ekonomilerinde resesyona dair endişelere işaret edilen karar metninde, "Kurul, fonlama kanalları başta olmak üzere tüm politika araç setini liralaşma hedefleriyle uyumlu hale getirecektir." denildi.
- Türkiye Varlık Fonu'nun, Ziraat Bankası, VakıfBank ve Halkbank olmak üzere 3 kamu bankasının her biri için 20 milyar liranın üzerinde sermaye artırımı gerçekleştireceği öğrenildi.
- ABD'de nihai verilere göre GSYH, 3. çeyrekte yüzde 3,2 arttı.