GRAFİKLİ - Türk dış politikasında 2023'ün ilk 6 ayında ara buluculuk ön plandaydı

Türkiye'nin ara buluculuğunda Karadeniz Tahıl Girişimi, 17 Mayıs'ta iki aylığına uzatıldı - Eski Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun 18 Mart'taki Mısır ziyareti, Türkiye'den Mısır'a 10 yıl sonra dışişleri bakanı düzeyinde yapılan ilk ziyaret olarak kayıtlara geçti

CAN EFESOY - Türk dış politikasında 2023'ün ilk 6 ayında Türkiye'nin ara buluculuk yoluyla bölgesel çatışmaların etkilerini hafifletme çabaları ve bölgedeki bazı ülkelerle ilişkilerin normalleştirilmesi ön planda oldu.

AA muhabiri, Türkiye'nin dış politikasında 2023'ün ilk 6 ayında öne çıkan gelişmeleri derledi.

Dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 2023'teki ilk yurt dışı ziyaretini, 2 Ocak'ta Brezilya'ya yaparak, devlet başkanlığı görevini devralan Lula da Silva'nın yemin törenine katıldı.

9-10 Ocak'ta Güney Afrika'yı, 11 Ocak'ta Zimbabve'yi, 12 Ocak'ta Ruanda'yı ziyaret eden Çavuşoğlu, kazan-kazan stratejisine dayalı ikili ilişkilere ve Afrika ülkelerinde yaşanan gıda krizine dikkati çekti.

- Suriye gündemi

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile 17 Ocak'ta Ankara'da düzenlenen ortak basın toplantısında, Çavuşoğlu, Suriye'nin toprak bütünlüğünü güçlü şekilde desteklediklerini vurgulayarak, Suriyelilerin güvenli ve gönüllü şekilde topraklarına dönüşü için yürütülen çalışmalara işaret etti.

17 ila 20 Ocak tarihlerinde ABD'ye resmi ziyaret gerçekleştiren Çavuşoğlu, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile 18 Ocak'taki görüşmesinin ardından Türkiye'nin F-16 savaş uçağı alım talebinin gündeme geldiğini belirtti.

Suriye'ye yeniden odaklanmak üzere ABD ile işbirliği yapmaya hazır olduklarını aktaran Çavuşoğlu, ABD'nin daha önce başta Menbiç Yol Haritası olmak üzere Türkiye'ye verdiği bazı sözleri tutmadığını vurguladı.

- Avrupa'da Kur'an-ı Kerim yakma eylemleri

Avrupa'nın çeşitli şehirlerinde "Kur'an-ı Kerim yakma" eylemlerine izin verilmesi, Türk hariciyesinin gündem maddelerinden biri oldu.

21 Ocak'ta İsveç'in başkenti Stockholm'de, 27 Ocak'ta Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da polis koruması altında bu eylemin gerçekleştirilmesi Dışişleri Bakanlığı tarafından yazılı açıklamayla "en güçlü şekilde" lanetlendi.

Çavuşoğlu, 31 Ocak'ta Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijarto ile Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de düzenlendiği basın toplantısında, o esnada NATO üyelik süreci devam eden Finlandiya ile İsveç'i eleştirdi.

Türkiye, Finlandiya ve İsveç arasında 28 Haziran 2022'de imzalanan Üçlü Mutabakat'ın uygulanmasına ilişkin konuşan Çavuşoğlu, bu ülkelerde varlık gösteren Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ve PKK gibi yapılanmalara karşı adım atılarak Türkiye'nin güvenlik endişelerinin giderilmesi gerektiğini vurguladı.

- Deprem diplomasisi

6 Şubatta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a ve Bakan Çavuşoğlu'na dünyanın dört bir yanından taziye ve dayanışma mesajları geldi.

Depremin ardından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Azerbaycan, Libya, İsrail, Bosna Hersek, Ermenistan, Ürdün ve Kosta Rika Dışişleri Bakanlarının yanı sıra NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye'ye dayanışma ziyaretleri yaptı.

- Blinken'ın Ankara'ya ziyareti

Bakan Çavuşoğlu, 20 Şubat'ta ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile Ankara'da düzenlenen ortak basın toplantısında, ABD'den F-16 satışı ve modernizasyonu talebinin İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğiyle ilişkilendirilmesine tepki gösterdi.

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri de, uzun yıllar sonra 27 Şubat'ta Türkiye'ye gelirken, Mersin'de Çavuşoğlu ile görüştü.

Bu ziyaret, Türkiye-Mısır ilişkilerinde yeni sayfa bir sayfa açarken, ilişkilerin normalleşmesi için önemli bir adım olarak görüldü.

- G20 Dışişleri Bakanları Toplantısı

Çavuşoğlu, 2 Mart'ta Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de düzenlenen G20 Dışişleri Bakanları Toplantısı'nda, Birleşmiş Milletler (BM) için kapsamlı reform çağrısında bulunarak, BM Güvenlik Konseyinde (BMGK) bölgesel temsilin güçlendirilmesi gerektiğine işaret etti.

Kıtalar arası gayriresmi istişare ve eş güdüm platformu MIKTA'nın (Meksika, Endonezya, Güney Kore, Türkiye ve Avustralya) 2 Mart'ta Yeni Delhi'deki 23. Dışişleri Bakanları Toplantısı'nda konuşan Çavuşoğlu, Türkiye'nin MIKTA dönem başkanlığı süresince önceliklerinin, küresel sağlık, etkin göç yönetimi ve gıda güvenliği olduğunu belirtti.

- BM En Az Gelişmiş Ülkeler 5. Konferansı

5 Mart'ta Katar'ın başkenti Doha'da düzenlenen BM En Az Gelişmiş Ülkeler 5. Konferansı'nda (EAGÜ-V) konuşan Çavuşoğlu, "Türkiye, en az gelişmiş ülkelerin uzun süreden beri kararlı bir destekçisi olarak üzerine düşeni yapıyor ve yapacak." dedi.

16 Mart'ta düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısına katılan Çavuşoğlu, "Türk Devletleri Teşkilatı, hepimizin rüyasıydı. Gerçek oldu. Her geçen gün kurumsal altyapımızı güçlendiriyor, işbirliğimizi yeni alanlara yayıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

- Mısır ile normalleşme adımları

10 yıl aradan sonra Türkiye'den dışişleri bakanı düzeyinde Mısır'a ilk ziyareti gerçekleştiren Çavuşoğlu, 18 Mart'ta başkent Kahire'de Mısırlı mevkidaşıyla baş başa ve heyetler arası görüşmelerde bulunmasının ardından, ortak basın toplantısında "diplomatik ilişkileri en üst düzeye çıkarmak" istediklerini belirtti.

Nisan ayının önemli gündem maddelerinden biri, 4 Nisan'da Moskova'da Türkiye, Rusya, Suriye yönetimi ve İran arasında dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirilen 4'lü toplantıydı.

Çavuşoğlu, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile 7 Nisan'da Ankara'da yaptığı basın toplantısında, Moskova'daki 4'lü toplantıda her ülkenin görüşlerini açıkça dile getirdiğini ve diyaloğun devam etmesi gerektiğini söyledi.

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri'nin 13 Nisan'daki Türkiye ziyareti sırasında ortak basın toplantısında konuşan Çavuşoğlu, "Mısır'la açtığımız yeni sayfayı ortak projelerle, başarı öyküleriyle doldurmak istiyoruz ve önümüzdeki süreçte ilişkileri geliştirmek için somut adımlar atma konusunda da bugün mutabık kaldık." ifadesini kullandı.

Danimarka'da 14 Nisan'da Kur'an-ı Kerim ve Türk bayrağına yönelik düzenlenen saldırıya ilişkin Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, saldırı lanetlenerek, "Avrupa'da son dönemde endişe verici şekilde artış gösteren İslam ve yabancı düşmanlığının somut örneği olan bu aşağılık saldırıya ve benzer nefret suçlarına karşı, çok taraflı platformlarda ve ikili alandaki girişimlerimiz hiç şüphesiz sürecektir." ifadesine yer verildi.

- Türk vatandaşlarının Sudan'dan tahliyesi

Sudan'da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında 15 Nisan'da başlayan çatışmalar, Türk dış politikasının gündem maddelerinden birini oluşturdu.

Türkiye'nin kalıcı ateşkesi sağlamak amacıyla yakından takip ettiği süreçte, çok sayıda Türk vatandaşı Sudan'dan tahliye edildi.

Ermenistan'ın başkenti Erivan'da 26 Nisan'da açılan "Nemesis Anıtı" ise Türkiye'nin tepkisini çekti.

Dışişleri Bakanlığı, yaptığı yazılı açıklamada, Osmanlı siyasi ve askeri liderleri ile Azerbaycanlı yetkililere düzenlenen suikastların faillerine ithafen Ermenistan’da anıt açılmasını şiddetle kınadı.

- "Suriye konulu" dörtlü toplantı

Türkiye, Rusya, İran ve Suriye yönetimi Dışişleri Bakanlarının yer aldığı "Suriye konulu" dörtlü toplantı, 10 Mayıs'ta Moskova'da düzenlendi. Dışişleri Bakanlığı, toplantının ardından yapılan ortak açıklamayı yayımladı.

Ortak açıklamada, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ve Suriye Dışişleri Bakanı Faysal el-Mikdad'ın katıldığı toplantıda, bakanların Türkiye ve Suriye arasında devletler arası ilişkilerin canlandırılmasına dair konularda çeşitli açılardan "içerikli ve açık bir görüşme" gerçekleştirdiği belirtilerek, şu ifadelere yer verildi:

"Katılımcılar, 2254 sayılı BMGK Kararı ve 'Astana Formatı' çerçevesinde yayınlanan resmi bildiriler uyarınca, Suriye'nin egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve terörizmin tüm biçim ve tezahürleriyle mücadeleye olan bağlılıklarını teyit ettiler. Suriyelilerin anavatanlarına gönüllü, güvenli ve onurlu dönüşlerinin sağlanması ve ihtilaf sonrası yeniden inşanın kolaylaştırılması bakımından, Suriye'ye yönelik uluslararası yardımın artırılmasının taşıdığı önemin altı çizildi."

- Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması 2 ay uzatıldı

Türkiye, Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle yaşanan "gıda krizi" riskinin ortadan kaldırılmasına yönelik Karadeniz Tahıl Girişimi'nin uzatılması için yoğun diplomatik girişimlerde bulundu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 17 Mayıs'ta Türkiye'nin çabaları, Rusya ve Ukrayna'nın katkılarıyla anlaşmanın 2 ay daha uzatılmasına karar verildiğini duyurdu.

- Dışişlerinde bayrak değişimi

Mevlüt Çavuşoğlu, 24 Kasım 2015'ten beri sürdürdüğü Dışişleri Bakanı görevini, 5 Haziran'da eski Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan'a devretti.

Bakan Fidan'a dünyanın dört bir yanından tebrik mesajları geldi.

Dışişleri Bakanlığı, 20-21 Haziran'da Kazakistan’ın başkentinde 20’ncisi düzenlenen "Suriye konulu Astana Görüşmeleri"nin ortak sonuç bildirisine ilişkin yazılı açıklama yayımladı.

Açıklamaya göre, Türkiye'yi Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Burak Akçapar'ın temsil ettiği toplantıda, taraflar, Suriyelilerin güvenli, gönüllü ve onurlu dönüşlerinin sağlanması için Suriye içinde gerekli koşulların oluşturulmasının gerekliliğini kaydetti.

- ABD ile temaslar

Fidan, 21 Haziran'da "2023 Ukrayna İyileştirme Konferansı" öncesinde İngiltere'nin başkenti Londra'da ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile baş başa ve heyetler arası görüşme gerçekleştirdi.

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, görüşmede Ukrayna'daki durum, Türkiye'nin girişimiyle hayata geçirilen Karadeniz Tahıl Girişimi, NATO genişlemesi, Güney Kafkasya'daki gelişmeler bağlamında Azerbaycan-Ermenistan normalleşmesi ve ikili ilişkiler ele alındı.

Bakan Fidan, konferans bağlamında çok sayıda mevkidaşıyla görüştü.

Dışişleri Bakanlığı, 24 Haziran'da Türkiye ile ABD arasındaki Stratejik Mekanizma Diyaloğu beşinci toplantısı gerçekleştirilirken, burada Türkiye, Finlandiya ve İsveç arasında imzalanan Üçlü Mutabakat’ın uygulanması ile İsveç’in NATO'ya üyelik süreci ele alındı.