Lübnan'da 2023'e Hizbullah ile İsrail arasındaki çatışmalar damga vurdu
Lübnan'da 2023'te İsrail ordusu ve Hizbullah Hareketi arasında hâlen devam eden çatışmalar, siyasi ve ekonomik kriz ve Filistinli gruplar arasında aylarca süren çatışmalar ana gündem maddeleriydi
İDRİS OKUDUCU - Lübnanlılar, 2023'ü mevcut ekonomik ve siyasi krizin yanı sıra İsrail ordusu ile Hizbullah arasında hâlen devam eden "kontrollü" gerilimin topyekûn çatışmaya dönüşmesi endişesiyle tamamlıyor.
Lübnan'da 2019'dan bu yana devam eden ekonomik kriz, yeni cumhurbaşkanının seçilememesi ve hükümetin kurulamaması, en büyük Filistin mülteci kampında onlarca kişinin ölümüne yol açan silahlı çatışmalar ve İsrail ordusu ile Hizbullah arasında sınır bölgesinde devam eden çatışmalar 2023'e damga vurdu.
AA muhabiri, 2023'te Lübnan'da öne çıkan olayları derledi.
- İsrail ordusu ile Hizbullah arasındaki çatışmalar
Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e düzenlediği "Aksa Tufanı" saldırısından bir gün sonra Hizbullah da Lübnan'ın güneyinden sınırda İsrail ordusuna ait askeri noktalara saldırı başlattı.
İsrail ordusu ile Hizbullah arasında 8 Ekim'den bu yana 120 kilometre uzunluğundaki İsrail-Lübnan sınır hattı üzerinde karşılıklı çatışmalar yaşanıyor.
Hizbullah, İsrail'e yönelik topyekûn bir savaş ilanında bulunmasa da sınır üzerinde taraflar arasında "kontrollü" şekilde bir gerilim hâkim.
Sınır bölgesindeki çatışmalar nedeniyle şu ana kadar Lübnan'ın güneyinden 64 bin sivil evlerini terk etmek zorunda kaldı.
İsrail savaş uçakları, ağır topçu ve tank atışları nedeniyle sınırdaki birçok belde ve köydeki evlerde büyük yıkım meydana geldi.
Lübnanlılar, 8 Ekim'den bu yana Hizbullah ile İsrail ordusu arasındaki çatışmaların topyekûn bir savaşa dönüşmesi endişesi yaşıyor.
İsrail ile Hizbullah arasındaki çatışmalar nedeniyle şu ana kadar 134 Hizbullah mensubu ve 28 Lübnanlı sivil ile 5 İsrailli sivil ve 9 İsrail askeri öldü.
- Siyasi kriz
Lübnan'daki siyasi partiler, Mecliste yapılan 12 oturuma rağmen görev süresi 31 Ekim 2022'de biten eski Cumhurbaşkanı Mişel Avn'ın yerine yeni cumhurbaşkanını seçemedi.
Ülkede cumhurbaşkanı seçilememesi nedeniyle hükümet de kurulamadı. Lübnan'da Mayıs 2022'de genel seçimler yapıldı ancak cumhurbaşkanı seçilemediği için yeni hükümet kurulamadı. Mevcut Başbakan Necib Mikati kabinesi "geçici hükümet" statüsünde olup kısıtlı yetkililerle kararlar alabiliyor.
Cumhurbaşkanının seçilememesi, hükümetin kurulamaması nedeniyle Lübnan'da 4 Ağustos 2020'de meydana gelen ölümcül liman patlaması davasında da herhangi bir ilerleme kaydedilemedi. Liman davasında daha önce yargılananların birçoğu tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı.
Lübnan yargısından ümidi kesen patlamada ölenlerin yakınları, dava dosyasının uluslararası mahkemelere gönderilmesini talep ediyor.
- Ekonomik kriz
Lübnan'da Ekim 2019'da başlayan gösteriler, hükümetin istifası, Beyrut'taki liman patlaması ve Kovid-19 salgını gibi olaylar ülke ekonomisini derinden etkiledi.
Dünya Bankası'nın Kasım 2022'de yayımlanan raporunda, Lübnan'daki mali kaybın 72 milyar doları aştığını belirtti.
Nüfusunun yüzde 80'inin yoksulluk sınırında olduğu belirtilen Lübnan'da, ülkenin yerel para birimi olan Lübnan lirası dolar karşısında neredeyse yüzde 95'in üzerinde değer kaybetti.
Lübnan ile Uluslararası Para Fonu (IMF), 8 Nisan 2022'de, 46 ay boyunca ödenecek, toplamda 3 milyar dolarlık kredi için ön anlaşmaya vardı.
IMF, kredinin ödenmeye başlanması için Lübnan hükümetinden, "2022 ulusal bütçenin Meclis tarafından onaylanması, Merkez Bankası kayıtlarının adli denetime tabi tutulması, finansal suçlara karşı banka yasasında düzenlemeye gidilmesi, şeffaflığın artırılması ve banka sektörünün yeniden şekillendirilmesi" gibi bazı şartlar koydu.
Ancak IMF, Mart 2023'te yaptığı açıklamada, Lübnan'ın reformlar konusunda çok yavaş ilerlediğini belirtti.
Reformlar ve şartların yerine getirilememesi nedeniyle Lübnan, IMF'den söz konusu krediyi henüz alabilmiş değil.
- Lübnan'daki Filistinliler arasında silahlı çatışmalar
Lübnan'da 2023 gündemine damga vuran ve öne çıkan olaylar arasında, kamplarda faaliyet gösteren Filistinli siyasi partiler arasındaki siyasi ihtilafların silahlı çatışmaya dönüşmesi oldu.
Lübnan'daki en büyük Filistin mülteci kampı Ayn el-Helva'da 29 Temmuz'da başlayan çatışmalarda 13 kişi yaşamını yitirdi, 60'tan fazla kişi yaralandı. Kanlı çatışmalar nedeniyle yaklaşık 4 bin kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Kamptaki Filistinli gruplar arasında 31 Temmuz'da Lübnanlı tarafların arabuluculuğunda ateşkes sağlandığı duyurulsa da çatışmalar aralıklarla devam etti.
Ayn el-Helva Mülteci Kampı'nda bir aylık sakinliğin ardından taraflar arasında 7 Eylül'de yeniden çatışmalar başladı.
Ayn el-Helva'da Fetih Hareketi ile diğer Filistinli gruplar arasında çıkan ve bir süre devam eden çatışmada 15 kişi öldü, 150 kişi yaralandı.
Toplamda 28 kişinin hayatına mâl olan çatışmaların nihai olarak durması için 2'nci defa 14 Eylül'de bir ateşkes yapıldı ve silahlar sustu.
Lübnan'daki 12 Filistin mülteci kampının en büyüğü olan Ayn el-Helva'da, 55 bine yakın Filistinli mülteci yaşıyor.