Merkez Bankası Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti (2)

"Yılın ikinci çeyreğine ilişkin veriler, iktisadi faaliyetin özellikle iç talep kaynaklı güçlü seyrini sürdürdüğünü teyit etmektedir" - ''Haziran ayına ilişkin geçici dış ticaret verileri ve temmuz ayı için yüksek frekanslı veriler, bayram kaynaklı iş günü etkileri dışlandığında mevsimsellikten arındırılmış olarak ihracattaki nispeten yatay seyre karşın ithalatın yüksek seviyelerini koruduğuna işaret etmektedir'' - ''2023 yılı temmuz ayında asgari ücrette yapılan güncellemeye memur ve kamu işçi ücretlerindeki düzenlemelerin eşlik etmesi ve ücretlerdeki artışın genele yayılması sonucu yılın ikinci yarısında enflasyon üzerinde başta maliyet kanallı etkiler olmak üzere yukarı yönlü baskıların artacağı öngörülmektedir''

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti'nde, yılın ikinci çeyreğine ilişkin verilerin iktisadi faaliyetin özellikle iç talep kaynaklı güçlü seyrini sürdürdüğünü teyit ettiği belirtildi.

Para Politikası Kurulu'nun 20 Temmuz'daki toplantısına ilişkin özet yayımlandı.

Özette, yılın ikinci çeyreğine ilişkin verilerin iktisadi faaliyetin özellikle iç talep kaynaklı güçlü seyrini sürdürdüğünü teyit ettiği belirtildi.

Mayıs ayında perakende satış hacim endeksinin yıllık bazda yüzde 33,1 yükselerek artış eğilimini sürdürdüğü aktarılan özette, mayıs ayı itibarıyla çeyreklik bazda artışın ise yüzde 4,6 gerçekleştiği bildirildi.

Özette, kartla yapılan harcamalardaki artış eğiliminin ikinci çeyrekte devam ettiği, mevsimsellikten arındırılmış olarak kart harcamalarının ilk çeyreğe kıyasla yüzde 24,3 oranında güçlü bir artış gerçekleştirdiği kaydedildi.

İmalat sanayi firmalarının ikinci çeyrekteki kayıtlı siparişlerine bakıldığında iç piyasa siparişlerinin yıllık bazda 2,6 puan ile kuvvetli artış kaydettiği vurgulanan özette, öncü göstergeler ve firma görüşmelerinin iç piyasa siparişlerindeki canlı seyrin temmuz ayında da devam ettiğine işaret ettiği belirtildi.

Özette, güncel verilerin deprem bölgesinde ekonomik faaliyetin beklenenden hızlı toparlanmasını sürdürmesiyle afet kaynaklı daralmanın büyük ölçüde telafi edildiğini gösterdiği aktarıldı.

Mayıs ayı itibarıyla mevsimsellikten arındırılmış istihdamın 31,7 milyon seviyesinde gerçekleşerek afet öncesinde ocak ayındaki seviyesinin 26 bin kişi üzerine çıktığı bildirilen özette, bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış istihdamın çeyreklik bazda yüzde 0,9 oranında, iş gücüne katılım oranının 0,3 puan artış kaydettiği belirtildi.

Özette, işsizlik oranının ise mayıs ayında bir önceki aydaki yüzde 10 seviyesine göre 0,5 puan azalarak 2014 yılının mart ayından bu yana en düşük düzeye gerilediği aktarıldı.

Mayıs ayında yıllıklandırılmış cari işlemler açığının enerji fiyatlarına bağlı olarak gerileyen enerji ithalatındaki düşüşe rağmen 2022 yılının mayıs ayındaki 22,6 milyar dolar seviyesine kıyasla 37,3 milyar dolar artarak 60 milyar dolara yükseldiği vurgulanan özette, bu artışın hizmetler dengesindeki güçlü seyre rağmen dış ticaret açığındaki yükselişin etkisiyle gerçekleştiği aktarıldı.

Özette, mayıs ayı itibarıyla yıllıklandırılmış olarak ödemeler dengesinin tanımlı dış ticaret açığının önceki yılın aynı dönemindeki seviyesine göre 49,9 milyar dolar artarak 101,9 milyar dolara yükseldiği bildirildi.

Aynı dönemde yıllıklandırılmış hizmetler fazlasının 12,1 milyar dolar artarak 51,5 milyar dolara çıktığı bildirilen özette, şunlar kaydedildi:

''Parasal koşulların ve beklentilerin etkisiyle altın ithalatı, cari açıktaki artışta önemli rol oynamaktadır. Yılın ilk 5 ayında toplam altın ithalatı bir önceki yılın aynı dönemindeki seviyesine kıyasla 10,7 milyar dolar artışla 14,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Haziran ayı geçici dış ticaret verileri altın ithalatının mayıs ayı seviyesinin altında olmakla beraber yüksek seyrettiğine işaret etmektedir. Yurt içi talepteki güçlü seyir, tüketim malları ithalatı kanalıyla cari işlemler açığını artırıcı etkide bulunmaktadır. Haziran ayına ilişkin geçici dış ticaret verileri ve temmuz ayı için yüksek frekanslı veriler, bayram kaynaklı iş günü etkileri dışlandığında mevsimsellikten arındırılmış olarak ihracattaki nispeten yatay seyre karşın ithalatın yüksek seviyelerini koruduğuna işaret etmektedir.''

- ''Turizm gelirlerinin ikinci yarıda cari dengeye güçlü bir katkı sunacağı tahmin edilmekte''

Özette, turizm gelirlerinin beklentilerin üzerinde ve yıl geneline yayılmış seyri ile yılın ikinci yarısında cari dengeye güçlü bir katkı sunacağının tahmin edildiği belirtildi.

Seyahat gelirlerinin yılın ilk 5 ayında bir önceki yılın ilk 5 ay toplamına göre 2,5 milyar dolar artarak 14,1 milyar dolar seviyesine ulaştığı bildirilen özette, yabancı ziyaretçi sayılarının da benzer şekilde yılın ilk 5 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 26,1 artarak 13,6 milyon kişi seviyesinde gerçekleştiği aktarıldı.

Özette, turizm gelirlerinin artan katkısıyla cari işlemler hesabının yılın ikinci yarısında daha dengeli bir seyir izleyeceğinin tahmin edildiği kaydedildi.

Turizm gelirlerindeki güçlü seyir ile enerji ithalatındaki normalleşmenin döviz piyasasında arz kaynaklı olarak sağlıklı fiyat oluşumu ve istikrara katkı sağlayacağının öngörüldüğü aktarılan özette, diğer taraftan, artan turizm faaliyetinin kısa vadede talebi artırarak tüketici enflasyonu üzerinde risk oluşturduğu vurgulandı.

Özette, ''Mayıs ayında sanayi üretim endeksi, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak aylık bazda yüzde 1,1 oranında artmıştır. Aylık bazda artışlar sektörler geneline yayılırken ihracat payı yüksek olan sektörler ve tipik olarak yüksek oynaklık gösteren sektörlerde daha kuvvetli gerçekleşmiştir. Çeyreklik bazda ise sanayi üretimi yüzde 1,4 oranında yükselerek deprem sonrası toparlanma eğiliminin devamına işaret etmiştir. Benzer şekilde imalat sanayi kapasite kullanım oranı, yılın ikinci çeyreğinde ilk çeyreğe kıyasla 0,9 puan artarak yüzde 76,2 seviyesinde gerçekleşmiş ve kapasite kullanımında deprem kaynaklı kayıp telafi edilmiştir.'' denildi.

2022 yılının ikinci yarısından itibaren gerileyen küresel emtia fiyatlarının girdi fiyatı kanalıyla tüketici enflasyonundaki düşüşü desteklediği aktarılan özette, diğer taraftan, döviz kurları ve iş gücü maliyetindeki artışlar nedeniyle üretici fiyatları üzerindeki baskının arttığı bildirildi.

Özette, yurt içi üretici fiyatları aylık artışının yüzde 6,50 ile son aylara kıyasla önemli ölçüde kuvvetlendiği, yıllık üretici enflasyonunun baz etkisiyle 0,34 puan azalarak yüzde 40,42 olarak gerçekleştiği vurgulandı.

Haziran ayında uluslararası emtia fiyatlarının düşük bir oranda gerilerken (yüzde -0,76), döviz kuru gelişmelerinin üretici fiyatlarındaki artışın temel sürükleyicisi olduğu belirtilen özette, alt gruplar bazında artışlar genele yayılırken, en belirgin artışın enerji imalatında (yüzde 12,67) olduğu kaydedildi. Özette, böylelikle uzun bir süredir enflasyon görünümünü destekleyen enerji maliyetlerindeki görünümün bu ayla birlikte tersine döndüğü aktarıldı.

Bu dönemde sermaye (yüzde 8,02) ve ara mallarının (yüzde 6,59) yüksek aylık fiyat artışları ile dikkati çeken diğer alt gruplar olduğu aktarılan özette, şunlar kaydedildi:

''Temmuz ayında küresel arz zincirindeki baskılara dair göstergeler ve uluslararası taşımacılık maliyetleri düşük seyretmektedir. Küresel Arz Zinciri Baskı Endeksi, haziran ayında da tarihsel ortalamasının yaklaşık bir standart sapma altında değer almıştır. Küresel emtia fiyatları, temmuz ayında belirgin bir değişim sergilememektedir. Özetle, mevcut küresel arz koşulları enflasyon açısından olumlu görünümünü sürdürmektedir. 2023 yılı temmuz ayında asgari ücrette yapılan güncellemeye memur ve kamu işçi ücretlerindeki düzenlemelerin eşlik etmesi ve ücretlerdeki artışın genele yayılması sonucu yılın ikinci yarısında enflasyon üzerinde başta maliyet kanallı etkiler olmak üzere yukarı yönlü baskıların artacağı öngörülmektedir. Türk lirasındaki değer kayıplarının, ücretlerde genele yayılan artışın ve vergi düzenlemelerinin yakın dönemde enflasyon üzerinde maliyet yönlü ilave baskı oluşturacağı öngörülmektedir. Söz konusu etmenlerden tüketici fiyatlarına geçişkenliğin özellikle talep koşullarının güçlü olduğu dönemlerde hızlı gerçekleştiği görülmektedir. Nitekim öncü göstergeler, maliyet gelişmelerinin etkisiyle temmuz ayında genele yayılan yüksek fiyat artışlarının gerçekleştiğine işaret etmektedir.''

- ''Hizmet sektöründe fiyat artışları yüksek seviyelerini sürdürmekte''

TCMB PPK Toplantı Özeti'nde, hizmet sektöründe fiyat artışlarının yüksek seviyelerini sürdürdüğü, grup enflasyonu mallara kıyasla atalet gösterdiği belirtildi.

Yurt içi talep etkisinin daha belirgin olduğu hizmet sektöründe aylık artışlar 2022’ye kıyasla halen yüksek seyrettiği vurgulanan özette, mevsimsellikten arındırılmış tüketici fiyat artışlarının son 3 aylık ortalaması B göstergesinde yüzde 2,8 iken, hizmetlerde yüzde 3,5 olduğu bildirildi.

Buna ek olarak, hizmet sektörüne ait yayılım endeksinin tarihsel ortalamasının üzerinde seyrederek artışların sektör geneline yayıldığını gösterdiği belirtilen özette, ''Gıda, ücret ve turizm kaynaklı gelişmelerden önemli ölçüde etkilenen lokanta ve otel alt grubunda aylık artışlar süreklilik gösteren bir görünüm arz etmektedir. Asgari ücret gelişmelerine duyarlılığı yüksek olan sektörün izleyen aylarda yüksek artış eğilimini koruması beklenmektedir.'' değerlendirmelerine yer verildi.

Özette, kira, eğitim, sağlık, eğlence-kültür başta olmak üzere belirli hizmet kalemlerinin geçmiş tüketici enflasyonuna dönük fiyatlama davranışı sergileyerek, enflasyonist etkilerin uzun bir zamana yayılmasına neden olduğu vurgulandı.

Tüketici enflasyonunda yakın dönemde beklenen görünümle birlikte geçmiş enflasyona endeksleme eğilimi belirgin olan gruplarda enflasyonun bir süre daha yüksek seyretme riskinin bulunduğu aktarılan özette, şunlar kaydedildi:

''Akaryakıt fiyatları başta ulaştırma hizmetleri olmak üzere tüketici fiyatları üzerinde gerek üretim girdisi gerekse taşımacılık maliyetleri kanalıyla önemli bir etki oluşturma potansiyeline sahiptir. Akaryakıt fiyatlarında yakın dönemde döviz kuru, ham petrol fiyatları ve vergi artışı kaynaklı olarak kaydedilen belirgin artışın, ulaştırma hizmetleri fiyatlarına önümüzdeki dönemde önemli bir etkisi olabileceği değerlendirilmektedir.''

(Devam edecek)