Mısır, Uluslararası Adalet Divanında İsrail'i Gazze'de yaşamı imkansız hale getirmekle suçladı

Mısır Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşaviri Musa: - "İsrail kuşatma ve aç bırakma yoluyla bilerek ve isteyerek Gazze'de yaşamı imkansız hale getirecek şartlar oluşturuyor"

Uluslararası Adalet Divanında (UAD) İsrail'in işgal ettiği Filistin topraklarındaki uygulamalarının hukuki sonuçlarının ele alındığı duruşmalarda Mısır, İsrail'i Gazze'de yaşamı kasten imkansız hale getirmeye çalışmakla itham etti.

Hollanda'nın idari başkenti Lahey'deki Barış Sarayı'nda faaliyetlerini yürüten UAD'de İsrail'in işgal ettiği Filistin topraklarındaki uygulamalarının hukuki sonuçlarının ele alındığı duruşmalar devam ediyor.

Duruşmalarda Mısır adına söz alan Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşaviri Jasmine Musa, İsrail'in Gazze'de 29 bin masum insani öldürerek ve 2,3 milyon insanı zorla yerinden ederek vahşi saldırılarına ve uluslararası hukuk ihlallerine devam ettiğini söyledi.

Musa, "İsrail kuşatma ve aç bırakma yoluyla bilerek ve isteyerek Gazze'de yaşamı imkansız hale getirecek şartlar oluşturuyor." diyerek, İsrail'in bu amaç doğrultusunda bombardımanları sürdürdüğünü ve insani yardımların dağıtılmasını engellemeye devam ettiğini belirtti.

İsrail'in Gazze'nin güneyinde 1,4 milyondan fazla kişinin sığındığı Refah kentine "eli kulağındaki kara saldırısının" Filistinli sivillerin zorla gönderilmesi politikasını ilerletmeye dönük olduğunu kaydeden Musa, İsrail'in eş zamanlı olarak Batı Şeria'da Filistinlilere yönelik saldırılarını ve kısıtlamalarını yoğunlaştırdığını, evlerini yıktığını ve yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarını teşvik ettiğini dile getirdi.

İsrail'in yasa dışı Yahudi yerleşimlerle iki devletli çözüm ihtimalini zayıflatmayı sürdürdüğüne dikkati çeken Musa, İsrail'in nihai amacının Filistinlileri topraklarından tamamen sürmek olduğunu vurguladı.

Musa, uluslararası hukuka göre Batı Şeria, Gazze ve Kudüs dahil Filistin topraklarının statüsünün silahlı çatışmalarla, işgal ve ilhak politikalarıyla değiştirilemeyeceğinin altını çizerek, Uluslararası Adalet Divanından bu doğrultuda karar almasını istedi.

- Birleşik Arap Emirlikleri

Divan'da Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) adına sunum yapan bu ülkenin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Lana Nuseybe, uluslararası hukukun ne zaman ve nasıl uygulandığı konusunun, kutuplaşmanın arttığı bir dönemde kritik önem taşıdığına dikkati çekerek, "Uluslararası hukuk alakart menü olamaz. Herkese eşit şekilde uygulanması gerekir." ifadesini kullandı.

Nuseybe, İsrail’in Gazze’nin güneyindeki Refah kentine saldırısı nedeniyle buranın boşaltılması planına işaret ederek, bu saldırıyla şehre sığınan yaklaşık 1,5 milyon yerinden edilmiş Gazzelinin gidecek hiçbir yerinin kalmayacağını vurguladı.

"İsrail, Dördüncü Cenevre Sözleşmesi'nin 33. maddesini ihlal ederek Filistin halkına karşı toplu cezalandırma politikası uyguladı." diyen Nuseybe, 2023'ün, BM'nin kayıtlarına göre Batı Şeria'daki Filistinliler için de açık ara en ölümcül yıl olduğunu belirtti.

Nuseybe, İsrail'in Kudüs'ün özel karakterine zarar veren ve kültürel mirasını silen önlemler almasının "son derece endişe verici" olduğunu belirterek, "İsrail'in Doğu Kudüs'te ve işgal altındaki Filistin topraklarındaki ihlalleri, iki devletli çözümün uygulanabilirliğini tehdit ediyor ve işgalin doğasına aykırıdır." değerlendirmesini yaptı.

"İsrail işgali yasa dışıdır ve sona ermesi gerekiyor." diyen Nuseybe, İsrail'in Filistin halkına gerekli gıda ve tıbbi yardım malzemenin Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermesi gerektiğini vurguladı.

Nuseybe, İsrail'in ihlallerine dikkati çekerek, "Birleşmiş Milletler organları, bu ihlallere son verilmesini sağlamak amacıyla kendi yetki alanları dahilinde her türlü adımı atabilir ve atmalıdır." dedi.

- BM Genel Kurulu, UAD'den görüş istemişti

BM Genel Kurulu, 30 Aralık 2022 tarihli kararında UAD'ye, Divan Statüsü'nün 65. maddesine dayanarak 1967'deki savaştan bu yana İsrail'in Filistin'deki işgalinin hukuki neticelerine ilişkin iki soru yöneltti.

BM Genel Kurulunun Divan'dan cevaplarını talep ettiği sorular şu şekilde:

"1- İsrail'in, Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkını sürekli olarak ihlal etmesinin, işgali sürdürmesinin, 1967’den bu yana Filistin topraklarındaki yerleşim ve ilhak faaliyetlerinin, Kudüs’ün demografik yapısını, karakterini ve statüsünü değiştirmeye yönelik faaliyetlerinin ve ilgili ayrımcı mevzuat ve tedbirleri kabul etmesinin hukuki sonuçları nelerdir?

2- İsrail'in, ilk soruda belirtilen uygulamaları, işgalin hukuki statüsünü nasıl etkilemektedir ve bu durumun tüm devletler ve Birleşmiş Milletler için doğurduğu hukuki sonuçlar nelerdir?"

Danışma görüşü talebi, 17 Ocak 2023'te BM Genel Sekreteri tarafından UAD'ye ulaştırılırken Divan, BM üyesi devletlere ve Filistin'e danışma görüşü istenen sorular hakkında yazılı ve sözlü beyanda bulunma haklarına ilişkin bildirim yaptı.

- Danışma görüşünün etkisi nedir?

UAD'nin verdiği danışma görüşleri, her ne kadar bağlayıcı olmasa da birçok devlet ve kuruluş tarafından dikkate alındığı ve verilen görüşe uygun hareket edildiği belirtiliyor.

Divan'ın, İsrail'in Filistin topraklarında inşa ettiği duvara dair 2004'te verdiği danışma görüşünde duvarın hukuka aykırı olduğunu tespitinin ardından birçok devlet ve şirketin, söz konusu duvarın inşasına katkı sunmaktan imtina etmesi, İsrail'e sattıkları inşaat malzemelerinin duvarın yapımında kullanılmaması şartını koyması dikkati çekiyor.

Yine UAD'nin 22 Temmuz 2010'da uluslararası hukukta bir devletin tek taraflı bağımsızlık ilan etmesinin yasaklanmadığı yönünde verdiği danışma görüşünün ardından, Kosova'nın bağımsızlığının meşruiyeti arttı ve bağımsızlığını tanıyan devlet sayısı çoğaldı.

UAD'nin görüşünün, işgalin uluslararası hukuka aykırılığı yönünde olması durumunda İsrail üzerindeki baskının artması ve ona açıkça destek veren ülkelerin uluslararası toplum tarafından tutumlarını gözden geçirmeye zorlanmaları muhtemel.