TÜİK, enflasyon sepetini güncelledi (2)

Yeni örneklem çalışmasıyla kira fiyatı derlenen konut sayısı 5 bin 246 olarak belirlenirken kira fiyatları "Alo 124" sistemi üzerinden telefonla alınıyor - İş yeri barkod verileri yöntemiyle derlenen fiyat sayısı, toplam fiyat sayısının yüzde 44,5'ine ulaştı

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) iş yeri barkod verileri üzerinden derlediği fiyat sayısı, toplam fiyat sayısının yüzde 44,5'ine ulaşırken kira fiyatlarının derlenmesi sürecinde de yeniliğe gidildi.

TÜİK'in internet sitesinde yer alan açıklamaya göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sepetinde yer alan mal ve hizmetler hane halklarının en güncel tüketim yapısını yansıtacak şekilde güncelleniyor.

TÜFE sepetinde kapsanan mal ve hizmet fiyatları üç farklı yöntemle derleniyor.

Alandan veri derleme yöntemi, TÜİK'in 26 bölge müdürlüğünde görevli anketörlerin seçilen iş yerlerini bizzat ziyaret ederek, mal ve hizmet fiyatlarını tablet bilgisayarlara kaydetmelerine dayalı geleneksel veri derleme yöntemi olarak tanımlanıyor. 2023 yılı itibarıyla alandan veri derleme yöntemiyle elde edilecek fiyat sayısı, derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 50'sini oluşturuyor.

Barkod (satış) verilerinin kullanımı yöntemiyle perakende ticaret sektöründe önemli paya sahip zincir marketlerden sağlanan veriler, TÜFE hesaplamalarında ilk olarak 2021 yılında kullanılmaya başlandı. Analiz süreçleri tamamlanan iş yeri barkod verilerinin TÜFE hesaplamalarına dahil edilmesiyle birlikte 2023 yılı itibarıyla bu yöntemle derlenen fiyat sayısı, toplam fiyat sayısının yüzde 44,5'ine tekabül ediyor.

Kullanılan bir diğer yöntem ise web scraping (veri kazıma) yöntemiyle fiyat derleme olurken 2023 yılı itibarıyla bu yöntemle elde edilen fiyat sayısı, derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 5,4'ünü oluşturuyor. Internet üzerinden web scraping yöntemiyle derlenen fiyatlardan ilgili ayın 1'i ile 24'ü arasında olan kısmı hesaplamalarda kullanılıyor.

- Otomobil fiyatları

Otomobil fiyatlarının derlenmesinde de 2021 yılı aralık ayından başlamak üzere, anketörlerin bayi ziyaretlerine dayalı fiyat derleme yöntemi yerine Gelir İdaresi Başkanlığı verilerinden ay içinde satışı gerçekleştiği teyit edilen otomobil fiyatlarının web scraping yöntemiyle doğrudan derlenmesine başlandı. Böylelikle TÜFE sepeti kapsamında yer alan otomobil marka ve modelleri için ülke genelinde yapılan tüm otomobil satışlarının kapsanması ve gerçekleşen satış fiyatlarının doğrudan TÜFE hesaplamalarına dahil edilmesi mümkün hale geldi.

Gerek barkod verilerinin kullanımı gerekse internet üzerinden derlenen fiyatların TÜFE hesaplamalarına dahil edilmesi istatistik ofisleri için maliyeti düşürürken, cevaplayıcı yükünü de azaltıyor. Bunun yanı sıra istatistik üretiminde veri derleme sıklığı daha yüksek ve daha büyük hacimli oluyor. TÜFE'nin zamanlılığı gereği bahsedilen her iki yöntem için de ilgili ayın 1'i ile 24'ü arasındaki veriler kullanılıyor. Her madde için elde edilen günlük fiyatın geometrik ortalaması alınarak ilgili maddenin aylık ortalama fiyatına ulaşılıyor.

- Veri derleme sürecinde yenilikler

TÜFE veri derleme süreçleriyle ilgili yeniliklere de yer verilen açıklamada, yöntem gereği "aynı" konutun kira fiyatının takip edilmesi esası arandığı, TÜFE sepetinde kapsanan tüm mal ve hizmetlerin yıl boyu benzer nitelikte olmasının temin edilmesi prensibinin, kira fiyatları için de geçerli olduğu ifade edildi. Açıklamada, "Seçilen konutta oturan bir kiracı uzun yıllar boyu aynı kalabileceği gibi, aynı konuta yıllar içinde farklı kiracılar da taşınabilmektedir. Konutta oturan kiracının değişmemesi durumunda kira artışları kontrat yenileme tarihindeki yasal orana göre belirlenmektedir. Ancak konuta yeni kiracı gelmesi durumunda yasal orandan bağımsız bir kira değerinin belirlenmesi mümkün olmaktadır. Seçilen konuta ev sahibinin taşınması ya da yıkılması gibi durumlarda aynı 11 özelliklere sahip ve aynı semtte başka kiracılar ikame alınmakta ve konutun özelliklerinin değişmesi durumlarında kalite düzeltme işlemleri uygulanmaktadır." değerlendirmesinde bulunuldu.

TÜFE kira çalışması ile ilgili 2021'de uygulanan Bina ve Konut Nitelikleri Araştırması sonuçları çerçeve olarak kullanılarak yeni bir örneklem çalışması yapıldığı belirtilen açıklamada, 2023 yılında kira fiyatı derlenen konut sayısının 5 bin 246 olarak belirlendiği, kira fiyatlarının Alo 124 sistemi üzerinden telefon ile derlendiği bildirildi.

(Bitti)